Ukrayna’da gerilim tırmanıyor

Ukrayna’da iktidarın Avrupa Birliği ile ortaklık anlaşmasını askıya alması nedeniyle başlayan gerilim tırmanıyor. Avrupa’ya entegrasyon taraftarlarının 21 Kasım’da başlattıkları protesto gösterileri zaman-zaman sayıda azalma görülse dahi aralıksız sürüyor. Özellikle Batı Ukrayna, Yanukoviç iktidarının kararını sert şekilde protesto ediyor.

Berkut’tan sert müdahale 

Yer-yer gerilimler yaşansa dahi, düne kadar gösteriler ciddi çatışma olmadan sürüyordu. Ancak dün durum değişti. Ukrayna’nın özel yetkili polis gücü Berkut (Rusya’daki OMON’un Ukrayna versiyonu) 29 Kasım gecesi ve 30 Kasım sabahı Kiev’in merkezinde Yanukoviç iktidarının kararını protesto eden halka şiddet uyguladı. 35 gösterici gözaltına alınırken 35 kişinin yaralandığı bildirildi. Yaralılar arasında polislerin de olduğu kaydedildi.

Batı’dan anında tepki 

Ancak Berkut’un barışçıl gösteriye sert müdahalesi Yanukoviç iktidarını daha fazla zora düşürdü. Batı, Kiev’de yaşananları sert bir dille kınadı. ABD’nin Ukrayna Büyükelçiliğinden yapılan açıklamada Bağımsızlık Meydanındaki barışçıl gösteriye müdahalenin kınandığı bildirildi. Washington, Ukrayna hükümetini insan hak ve özgürlüklerine saygı duymağa çağırdı.
Genişleme ve komşuluk politikalarından sorumlu AB komiseri Stefan Füle de Ukrayna iktidarına toplanma özgürlüğüne saygı duyma çarpısı yaptı. Füle durumu büyük bir endişeyle izlediklerini söyledi ve hükümeti barışçıl şekilde görüşlerini ifade eden insanlara şiddet uygulanmasından kaçınmaya çağırdı.

Ukrayna’da yaşananlara en sert tepki Polonya’dan geldi. Polonya Başbakanı Donald Tusk Polonya ve dünyakamuoyunun bu tür olaylara sabırlı yaklaşamayacağını söyledi.

İngiltere, Almanya, İtalya, Kanada da Kiev’de yaşanan olaylara tepki gösterdi. Polonya, İngiltere, Almanya ve İtalya Ukrayna’daki büyükelçilerini durumla ilgili bilgilendirme amacıyla merkeze çağırdı.

İktidar içerisinde bölünme 

Barışçıl gösteriye sert müdahale iktidar içerisinde de bölünmeye yol açtı.  İktidardaki Bölgeler Partisi milletvekili İrina Bogoslavskaya partiyi terk edeceğini ilk açıklayan isimlerden oldu. Bogoslavskaya, barışçıl gösteriye şiddet uygulayan bir partide kalamayacağını söyledi. Ardından Bölgeler Partisi milletvekili David Jvaniya da istifa dilekçesini yazdı.  Bir diğer milletvekili İrina Berejnaya barışçıl gösteriye müdahalenin sorumluları cezalandırılmadığı takdirde Ukrayna’da olağanüstü durum ilan edilmesi ve erken seçime gidilmesi gerektiğini söyledi. İktidar milletvekillerinden Sergey Tigipko da Facebook sayfasında müdahaleyi kınadı: “Bu emri verenlerin ve  yerine getirmek için büyük çaba gösterenlerin kanun karşısında cevap vermesi gerekiyor”.

Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Sergey Levoçkin’in de istifa haberi yayıldı. Gerçi dün gün boyu iktidardan bu haberi doğrulayan açıklama yapılmadı, ancak yalanlama da olmadı. Ukrayna Ombudsmanı Valeri Lutkovskiy polisin barışçıl gösteriye orantısız şiddet uyguladığını bildirdi ve Başsavcılıktan olaylarla ilgili soruşturma talep etti.

Rektörler ve diplomatlardan sert tepki 

Polisin şiddet kullanmasına en sert tepkiyi ise diplomatlar ve üniversiteler gösterdi. Kiev Politeknik Enstitüsü Rektörü Mihail Zgurovskiy bugün kendi öğrencileri ile birlikte mitinge çıkacağını açıkladı.

Kiev Griniçenko Üniversitesi rektörlüğü ise tüm öğrencileri kendi iradelerini sergilemek için sokağa çıkmaya ve barışçıl gösteriye karşı şiddet uygulanmasını kınamaya çağırdı.

Ukrayna’nın Kanada Büyükelçiliğinin birinci katibi Natalya Golub, Facebook sayfasında bugünden itibaren kendisini Ukrayna’nın devlet memuru olarak görmediğini bildirdi. Golub, görevden ayrıldığını ve artık Ukrayna’nın sıradan vatandaşı statüsüne döndüğünü vurguladı.

Ukrayna’nın İstanbul Başkonsolosu Bogdan Yaremenko ise Facebook sayfasında mitingin faşist usulü ile dağıtıldığını yazdı. Yaremenko, mitingin dağıtılmadığını, mahvedildiğini, barışçıl insanlara meydandan çıkmaları için her hangi bir şans tanınmadığını bildirdi: “İşgalciler böyle davranır. Faşistler böyle davranıyordu…”Diplomatların bu açıklamalarına cevap olarak Facebook sayfasında teşekkür mesajları yağdı.

Ukrayna Dışişleri Bakanlığı de barışçıl gösterinin dağıtılmasından dolayı üzüntü duyduğunu açıkladı. Bakanlık her zaman kendi bilgeliğini, hoşgörüsünü ve Avrupa değerlerine bağlılığını sergileyen Ukrayna halkının barışçıl toplanma ve ifade özgürlüğünü demokratik gelişmenin temel taşı olarak gördüğünü bildirdi. Açıklamada Ukraynalıların bu değerlere bağlılığını koruyarak sağduyulu davranacağına, provokasyonlara uymayacağına inam ifade edildi.

Polisten “taşları değiştirmek için meydana girdik” açıklaması 

İçişleri Bakanlığından yapılan açıklamada polisin meydana “tamir-onarım çalışmaları için ortam sağlamak” amacıyla girdiği bildirildi. Kiev Emniyet Müdürü Valeri Koryak dün düzenlediği basın toplantısında Bağımsızlık Meydanındaki tüm taşların söküleceğini, meydanda yılbaşı dolayısıyla onarım çalışmalarının başlatılacağını söyledi. Berkut’un meydanı ablukaya aldığını doğrulayan Koryak,  bunun da çalışmalarla ilgili olduğunu bildirdi. Bunun yanı sıra, bakanlık yetkilisi bu gece de protestocuların meydana girmesi halinde polisin aynı şekilde davranacağını vurguladı. Koryak, polisin uyguladığı şiddetin sorumluluğunu üstlendiğini ve istifa etmeye hazır olduğunu bildirdi.

İstifası talep edilen İçişleri Bakanı Vitali Zaharçenko da benzer açıklamalarda bulundu. Dışişleri Bakanı Leonid Kojar’la birlikte Batı ülkelerinin büyükelçileri ile bir araya gelen Zaharçenko polisin göstericilerden Bağımsızlık Meydanından başka yere gitmelerini rica ettiğini, ancak bazı insanların mitingden sonra meydandaki çalışmalara engel olduğunu söyledi.

Yanukoviç sorumluluğu üstlenmedi

Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç ise başkentte yaşanan olaylardan üzüntü duyduğunu bildirdi. Cumhurbaşkanlığının internet sitesinde yayınlanan resmi açıklamada Yanukoviç, çatışma ve insanların zarar görmesiyle sonuçlanan davranışları kınadığını ifade etti. Cumhurbaşkanı, birkaç gün önce tüm ülke karşısında barışçıl gösterileri destekleme vaadi verdiğini hatırlattı: “Anayasa’da yazılanı ve Cumhurbaşkanının ne söylediğini dinlemeyenler kendi kararları ve eylemleriyle meydanı çatışmaya sürüklediler”.  Yanukoviç Başsavcılığı acil şekilde harekete geçerek objektif soruşturma yapmaya, bu soruşturmanın sonuçlarını en kısa sürede  kendisine ve Ukrayna toplumuna açıklamaya çağırdı. Cumhurbaşkanı, bir kez da Avrupa’ya entegrasyon hedefine bağlı olduğunu vurguladı ve iktidarın sadece ekonomide beklenen krizi atlatmak için ara verdiğini kaydetti.

Mahkemeden miting yasağı 

Ancak Yanukoviç’in vaatlerine rağmen, Kiev Mahkemesi 1 Aralık – 7 Ocak tarihleri arasında başkentin merkezinde miting düzenlenmesini yasakladı. Başkent yönetiminin isteği doğrultusunda Cumhurbaşkanlığının bulunduğu Bankovo, parlamento ve hükümet binalarının bulunduğu Gruşevsk, İçişleri Bakanlığının bulunduğu Bogomolts caddelerinde, Evromeydan’da ve Bağımsızlık Meydanında miting düzenlenmesi yasaklandı.

Muhalefet kararlı 

Ancak Avrupa’ya entegrasyon taraftarları bu yasağa uymak niyetinde değil. Dün Mihaylovsk meydanında konuşan Batkivşina Partisi lideri Arseni Yatsenyuk, bugün Taras Şevçenko meydanının önünde toplanarak Bağımsızlık Meydanına yürüyüş düzenleyeceklerini bildirdi. Muhalefet, protesto gösterilerine son vermek niyetinde olmadığını ve ülke çapında grevlerin, gösterilerin organizasyonu için ulusal direniş karargahı oluşturmaya hazırlandığını açıkladı. Eski İçişleri Bakanı Yuri Lutsenko ise Pazartesi günü Kiev’de yaşamın grevlerle felç edilmesini önerdi. Lutsenko, iktidarın inanların kanı üzerinde Yılbaşı ağacı dikmek istediğini söyledi ve bunun Anayasa’nın tamamen çiğnenmesi anlamına geldiğini vurguladı: “Bu demek oluyor ki, bizim de başka yollara el atmamız gerekiyor. Bunun için de çok basit, anlaşılır bir yol var – grev. Pazartesi günü Kiev’i tamamen bloke etmemiz lazım. Bizim genel grevimiz bu iktidarı silip-süpürecek”. Sürücüleri greve, öğrencileri ise sokağa çağıran eski Bakan, sporculardan da meydanlara çıkıp insanları korumalarını istedi: “Sizin desteğiniz bize lazım. Halkın hakkını ödeyin. Bu ülkede sadece haydutların olmadığını, kendi onurunu, çocuklarının, vatanının geleceğini düşünenlerin de olduğunu her kese kanıtlayın”…