Gürcistan'da cumhurbaşkanlığı yarışı başladı

Gürcistan’da cumhurbaşkanlığı seçimlerine 3 ay kala adaylık yarışı hız kazandı. 27 Ekim’de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin en iddialı rakipleri belli oldu.

3 favori aday

Ülkenin bağımsızlığının ilan edildiği 1991 senesinden sonra yapılacak 6. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde hükümetteki Gürcü Hayali koalisyonunu Eğitim ve Bilim Bakanı Georgy Margvelaşvili temsil edecek.  Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili liderliğindeki Birleşik Ulusal Hareket Partisinin adayı ise  eski Dışişleri Bakanı David Bakradze.  Demokratik Harekat – Birleşik Gürcistan Partisinin lideri, eski parlamento başkanı Nino Burcanadze  de seçim yarışına katılacağını açıklayan adaylar sırasında.  Daha Yüksek Seçim Kuruluna başvuruda bulunmasalar bile, seçimin bu üç aday arasında olacağı daha şimdiden belli.

İddialı sayısı çok

Ancak yine de cumhurbaşkanı olmak iddiasında bulunanların sayısı çok fazla. Cumhurbaşkanlığı iddiasını her kesten önce ilan eden Leyboristler Partisinin lideri Şalva Natelaşvili, Hıristiyan Demokrat Hareketinin lideri, Georgy Targamadze ve Adil Gürcistan İçin Partisinin lideri Sergo Cavahidze  adaylığı siyasi partiler tarafından öne sürülen isimler.   Bunların yanı sıra,  Yüksek Seçim Kuruluna 23 adaylık başvurusu yapıldı, onlardan 4’ü reddedildi.  Adaylık başvurusu reddedilenlerden birisi tekrar başvuruda bulundu. Siyasiler hariç, geri kalan adayların hiç birisi  popüler isimler değil.

Başvuru süreci 7 Eylül’de sona eriyor

Cumhurbaşkanı adaylarının başvuru süreci 7 Eylül’de sona ediyor. 7-27 Eylül tarihleri arasında ise kayıt süreci devam edecek.  Adaylığın onaylanması için her adayın 26 bin 530  (toplam seçmen sayısının %0,75’i)  imza toplaması gerekiyor. İmza toplamanın son günü 17 Eylül.  İmza listesine son değişikliklerin ise 22 Eylül’e kadar yapılması gerekiyor.  Gürcistan Yüksek Seçim Kurulunun verilerine göre, ülkede 3 milyon 537 bin 249 seçmen bulunuyor.

İkinci tur olasılığı yüksek

Anketler Gürcistan’da adayların hiç birisinin ilk turda oy çoğunluğunu sağlayamayacağını gösteriyor.  ABD Ulusal Demokrasi Enstitüsünün yaptığı ankete göre, iktidardaki Gürcü Hayali koalisyonunun adayı oyların %30’a yakınını alabilir. Mihail Saakaşvili’nin partisinin adayının ise %10 civarında oy alacağı tahmin ediliyor. Lakin ankete katılanların yarısı halen Saakaşvili’nin Birleşik Ulusal Hareket partisini iktidarın en ciddi rakibi olarak görüyor.  Reyting listesinde üçüncü sırada eski Meclis Başkanı Nino Burcanadze bulunuyor. Anket sonuçlarına göre, Burcanadze oyların %5’ni alabilir. Sıralamada onu %4’le Hıristiyan-demokratların adayı Georgy Targamadze ve %3’le Leyboristlerin lideri Şalva Natelaşvili takip ediyor.  Ankete katılanların %26’sı ise daha oyunun rengini belirlemiş değil.  Seçim gününe kadar bu durumda değişiklik olmazsa, ikinci tur kaçınılmaz görünüyor.

Uzmanlar, ikinci tur olasılığının gerçekleşmesi durumunda bundan en çok Saakaşvili liderliğindeki  Birleşik Ulusal Hareket’in memnun olacağına dikkat çekiyor.   Çünkü sonuç ne olursa olsun,  ikinci tur Birleşik Ulusal Hareket’e ikinci turda seçilen başkanı zamanında %97 oyla seçilen Saakaşvili ile  kıyaslama fırsatı verecek.

İvanişvili neden Margvelaşvili’yi tercih etti?

İkinci tur olasılığı şimdilik yüksek görünse dahi, Gürcü Hayali’nin adayının sonuç itibari ile seçimi kazanmasından kuşku duyanların sayısı  çok az.  Çünkü Gürcistan’da Gürcü Hayali’nin zaferiyle sonuçlanan genel seçimlerden sadece bir yıl geçiyor ve Gürcü halkının yeni hükümete yönelik umutları halen tazeliğini koruyor.   Öte yandan, bir yıl içerisinde Gürcistan’ın sosyal, ekonomik ve politik durumunda vaat edilen iyileşmenin  gerçekleşmese ve İvanişvili’nin reytingi düşse dahi, şimdilik Gürcü Hayali’nin  ona oy veren seçmene  sorunların kaynağı olarak iktidardaki iki başlılığı gösterme imkanı bulunuyor. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de hükümetin adayının kazanmasıyla durumunda sorunların daha hızla çözüleceğine inanılıyor. Yani Gürcü halkı aslında Cumhurbaşkanlığı seçiminde  Georgy Margvelaşvili’ye değil,  onu aday gösteren Başbakan Bidzina İvanişvili’ye oy verecek.  Çoğu insan için iktidarın adayının kim olması değil,  İvanişvili’nin onu ne kadar desteklemesi önemli.

Gürcistan’ın milyarder Başbakanı daha önce yaptığı açıklamalarda ne Ruslarda, ne Abhazlarda, ne de Osetinlerde gıcık doğurmayacak bir cumhurbaşkanı bulmak istediğini söylemişti.   İvanişvili kendisi cumhurbaşkanı olmak istemediğini, yetkileri artırılacak Başbakan olarak kalmayı tercih edeceğini de sürecin başından itibaren ilan etmişti.   Hükümetin olası adayları sırasında  Savunma Bakanı İrakli Alasaniya, eski Dışişleri Bakanı Salome Zurabişvili, Enerji Bakana Kaha Kaladze, parlamentonun hukuk komitesi başkanı Vahtang Hmaladze, şair David Magradze ve bilim adamı Georgy Dvali’nin adı geçiyordu. Bu isimlerden İrakli Alasaniya  daha birkaç ay önce cumhurbaşkanlığına aday olacağını açıklamış, ama İvanişvili’nin onayını almadığı için koalisyonun diğer üyelerinin eleştirileri ile karşılaşmıştı.  Ayrıca, bu iddiası  Alasaniya’nın Başbakan Yardımcısı görevinden alınmasıyla sonuçlanmış, yerine Gürcü Hayali’nin şimdiki adayı Georgy Margvelaşvili getirilmişti.

Georgy Margvelaşvili Gürcü Hayali koalisyonunun popüler isimleri sırasında değil.  Anketlerde Margvelaşvili’nin adı ilk beşte bile çıkmıyor.  İvanişvili’nin onu tercih etmesinin nedeni, Margvelaşvili’nin  siyasi oyun kurabilecek potansiyelinin olmaması. Felsefe bilimleri doktoru unvanına sahip olan, iyi derecede Rusça ve İngilizce bilen  Margvelaşvili, Gürcü Hayali koalisyonuna girmeden önce  “gül devrimi”nin öldürülen Başbakanı Zurab Jvaniya’nın en yakın  adamlarından birisi olarak biliniyordu. 2005 yılında Jvaniya’nın öldürülmesinin ardından iktidardan uzaklaştırıldı. Margvelaşvili, Cumhurbaşkanı Saakaşvili’ye nefreti ile biliniyor.

Burcanadze’nin şanssızlığı Gürcü Hayali’nde olmaması

Diğer adaylar içerisinde en şanslı görüleni Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili’nin katı “düşmanı”, seçileceği takdirde Saakaşvili’yi hapse attıracağını vadeden eski parlamento başkanı Nino Burcanadze. Hatta bazı uzmanlara göre, İvanişvili’nin başka adayı olmasaydı, Burcanadze birinciliğe bile umut edebilirdi.  Lakin İvanişvili’yi desteklemesine rağmen Gürcü Hayali’ne dahil olmaması Burcanadze’nin bu şansını önemli ölçüde azaltıyor. Gerçi bir yıl içerisinde Saakaşvili ekibinin cezalandırılması yönünde atılan adımlardan memnun olmayan radikal Gürcü Hayali taraftarlarının Burcanadze’ye destek vermesi bekleniyor, ancak buna rağmen uzmanlar eski Meclis Başkanının alacağı oyların %10’a ulaşmayacağını tahmin ediyorlar.

İktidarın adayı Bakradze

Anketlerde İvanişvili iktidarının en ciddi rakibi olarak görülen Saakaşvili liderliğindeki Birleşik Ulusal Hareket’in adayının ikincilik şansının bele olmadığı  iddia ediliyor.  Gerekçe olarak da Saakaşvili’nin partisinin reytinginin düşüşte olması  ve parti temsilcilerinin adı etrafındaki yolsuzluk iddiaları gösteriliyor. Bunun yanı sıra, seçim yaklaştıkça eski iktidar partisi içerisinde bölünmeler daha fazla dikkat çekmeye başlıyor. Bütün bunların Birleşik Ulusal Hareket’in cumhurbaşkanlığı yarışındaki performansını da kötü etkileyeceği düşünülüyor.   Ancak Saakaşvili ve partisi her şeye rağmen, iddialı. Birleşik Ulusal Hareket,  cumhurbaşkanı adayını Gürcistan tarihinde ilk kez yapılan ön seçimle belirlendi.  Saakaşvili’nin en sıkı taraftarlarından ve en katı Rusya muhaliflerinden olan Bakradze, 4 turda yapılan ön seçimlerin tamamını kazandı.  En son 27 Temmuz’da Tiflis’te yapılan ön seçimi kazanan Bakradze’nin adaylığı resmen ilan edildi.  Gürcistan’ın Avrupa’ya ve NATO’ya entegrasyonunu savunan David Bakrazde’nin en büyük avantajı, kamuoyundaki saygınlığı ve adının hiçbir ciddi skandalda geçmemesi.

Saakaşvili’nin adayının önerisine İvanişvili’nin adayından ret

David Bakradze,  adaylığının açıklanmasının ardından Gürcü Hayali’nin adayı Margvelaşvili’yi sadece ikisinin katılacağı açık oturum programına davet etti. Bakradze, bu açık oturumlar sayesinde halkın iki tarafın da ülkenin sorunlarına ilişkin bakışlarını öğrenme şansı bulacağını söyledi. Lakin Margvelaşvili,  Bakradze’nin önerisini reddetti ve açık oturumların tüm adayların katılımıyla yapılması gerektiğini vurguladı. Margvelaşvili, Gürcü Hayali’nin seçimlerde tüm demokratik standartlara uyacağını, ikili açık oturumların diğer adaylara haksızlık olabileceğini söyledi.

Tutuklamaların gölgesinde  “örnek seçim”  hayali

Demokratik standartlar vadinde bulunan ise sadece Margvelaşvili değil. Başbakan Bidzina İvanişvili,  cumhurbaşkanı seçimlerin Gürcistan tarihi için bir örnek teşkil edeceği söylüyor. İvanişvilii,  ülke tarihinde ilk kez devlet kaynaklarının her hangi bir adaydan yana kullanılmayacağını, Avrupa standartlarında seçim yapılacağını vaat ediyor.  Saakaşvili’nin partisi ise  Başbakan’ın vaatlerinin iyi olduğunu, ama  bu vaatlerin somut adımlarla desteklenmesi gerektiğini kaydediyor.

Yeni cumhurbaşkanı sınırlı yetkilerle göreve başlayacak

Gürcistan’da yeni cumhurbaşkanı göreve  önemli derecede sınırlandırılmış yetkilerle başlayacak  - 15 Eylül 2010'da parlamento kararıyla Anayasa’ya yapılan, cumhurbaşkanının yetkilerinin büyük bölümünün başbakana ve hükümete geçmesini öngören değişiklikler bu yıl seçilecek cumhurbaşkanının yemin töreninin ardından yürürlüğe girecek.  İki kez üst-üste Cumhurbaşkanı seçilen Mihail Saakaşvili  anayasa gereği bu yıl seçimlere katılamıyor…

(GÖNÜL ŞAMİLKIZI)